Tag Archives: Kieskaravaan

De Kieskaravaan

De Kieskaravaan was een multi-mediaal project aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen 2006. Michiel Hulshof en Pieter-Bas van Wiechen bezochten in drie weken 13 Nederlandse gemeenten en deden darvan verslag op een weblog op www.vn.nl en artikelen in Vrij Nederland. Het vermoeden van Michiel en Pieter-Bas was dat de lokale partijen samen voor het eerst de meeste zetels zouden halen halen kwam uit.

Op dit moment (november 2010) diepen we onze weblog op uit de archieven en zullen we hem hier weer publiceren. Work in progress dus. Hieronder alvast een paar blogjes uit Ommen en Capelle aan den IJssel.

CDA versus Lokaal in Ommen

In meer dan 150 gemeenten, voornamelijk op het platteland, is het CDA al jaren de grootste partij. In Ommen hopen de meeste partijen dat het ooit verandert. Misschien wel op 7 maart.

Bij het binnenrijden van Ommen stuiten we op een tamelijk curieuze karavaan, bestaande uit een auto met caravan, een trekker met aanhangwagen, een oud Volkswagenbusje en een truck. Allemaal zijn ze behangen met witte doeken waarop met spuitbus de tekst ‘VVD voor een bereikbaar Ommen’ gespoten is. De laatste zaterdag voor de verkiezingen is ook hier het hoogtepunt van de campagne.

Bij alle kramen horen we hetzelfde: wat zou het fijn zijn als het CDA ein-de-lijk niet meer de grootste was. Dit geluid is het sterkst te horen bij nieuwkomer Lokale Partij Ommen (LPO) die bestaat uit afvallige VVD’ers, CDA’ers en PvdA’ers. Hun belangrijkste standpunt: het moet anders in Ommen. Als CDA-kandidaat Johan Willemsen langs loopt, ontstaat het volgende gesprek tussen hem en Ibe Moerman van de LPO.Willemsen: ‘Spannend hè?’

Moerman: ‘Voor wie? Voor jullie bedoel je.’

Willemsen: ‘Nou voor ons allemaal.’

Moerman: ‘Als de Ommenaren nadenken dan hebben jullie een probleem. Jullie hebben de afgelopen jaren alleen maar grote, lelijke en dure gebouwen neergezet.’

Willemsen: ‘Je hebt het niet altijd in de hand. Je hebt ook te maken met de welstandcommissie.’

Nadat Willemsen is afgedropen, geeft Moerman toch toe dat het spannend wordt. ‘Mensen hebben hier veel kritiek, maar als ze in het stemhokje staan, drukken ze misschien tóch weer op het knopje CDA. Automatisme.’

Capelle a/d IJssel, 16.30 uur: Borrelen met een verliezer

Waar komt de onvrede van de kiezer over de politiek toch vandaan? Met die vraag betreden we jazzcafé In den boekenkast aan het stadsplein van Capelle. Daar ontmoeten we VVD-lijsttrekker Hans Jacobs, al twintig jaar raadslid. Zijn partij werd in 2002 stevig gestraft en verloor drie van de acht zetels. Maar waarom?

Jacobs heeft er geen pasklaar antwoord op. In Capelle is het prettig wonen en er zijn volop sport- en cultuurvoorzieningen voorhanden. Grote groepen schreeuwende actievoerders zijn al jaren niet meer op het Stadsplein gesignaleerd. Ook bij de raadsvergaderingen gaat het er meestal rustig aan toe op de publieke tribune. Jacobs denkt dat mensen bij het uitbrengen van hun stem vooral kijken naar hun directe omgeving. Of de vuilnis op tijd wordt opgehaald, of het groen er goed bijstaat en of de stoeptegels recht liggen.

Probleem is dat veel overheidsdiensten op afstand zijn geplaatst, zegt Jacobs. De gemeentereiniging, de energiebedrijven, de plantsoenendienst. Dat is een landelijke trend, vaak geboren uit noodzaak van bezuinigingen. Konden Capellenaren vroeger met hun klachten bij de gemeente terecht, tegenwoordig worden ze doorverwezen naar de eindeloze keuzemenu”s van de desbetreffende instantie. “Ik heb daar ook wel eens naartoe gebeld. Verschrikkelijk.” Gemeentebestuurders kunnen daardoor minder kordaat reageren als er iets misgaat.

Bovendien worden veel politieke beslissingen tegenwoordig genomen in de “gigantisch ondemocratische club” van de Stadsregio, vindt Jacobs. Zoals bijvoorbeeld het huisvestingsbeleid. De gemeenteraad wordt hierdoor vaak voor voldongen feiten geplaatst en mag niet meepraten. Het is niet zo dat Leefbaar het medicijn heeft uitgevonden dat deze problemen de wereld uit helpt. Jacobs: “Ik vind dat ze zich niet anders gedragen dan de oude politiek.” Leefbaar biedt boze burgers volgens hem alleen een schouder om op uit te huilen, maar dat is uiteindelijk geen oplossing.

De VVD afdeling Capelle gaat vol goede moed de verkiezingsstrijd aan. Met gratis parkeren, meer cultuur, pertinent geen verhoging van de lokale belastingen en de mogelijkheid voor bewoners om meer groen rondom hun huis te kopen of te huren. Na de vorige verkiezingen durft Jacobs, net als zijn Leefbaar-opponenten, geen enkele voorspelling meer te doen over de uitslag op 7 maart. Jacobs: “Ik denk dat veel kiezers pas in de laatste dagen hun stem bepalen.”

Capelle a/d IJssel, 13.30: De eeuwige D66-er

We zijn op de koffie uitgenodigd bij Gé Derksen (75), het langstzittende raadslid van D66 in Nederland.

Zittend aan de eettafel begint de nestor van de Capelse politiek aan een eindeloze reeks hilarische anekdotes over politiek in zijn woonplaats. Vijfendertig jaar geleden wist Derksen met een sublieme publiekscampagne in een keer drie raadszetels te veroveren. “In het land der blinden was eenoog koning”, zegt hij. Met zijn collega”s was hij de gevestigde orde vaak te slim af. “We legden de vinger op de zere plek. Dan kregen we te horen: oh, daar hadden we niet aan gedacht, we nemen de stukken terug, u hoort nog van ons.” Om er vervolgens nooit meer iets van te horen. Derksen: “Dan was het plan gewoon afgeschoten.”

De opkomst van Leefbaar heeft wel iets weg van die van D66, zeggen wij. Derksen vindt van niet. “Leefbaar heeft een geweldige klapper gemaakt en Ans Hartnagel is een beminnelijk mens. Maar ze hebben dingen beloofd die ze niet kunnen waarmaken.” Volgens hem hebben ze hun succes vooral te danken aan “die rare snijboon” Pim Fortuyn.

Het is vooral de landelijke politiek die de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen bepaalt, zegt Derksen. Zo verloor D66 in Capelle zetels toen de partij werd afgestraft voor de onzichtbaarheid in Paars-I. Voor 7 maart vreest hij hetzelfde scenario. “D66 moet afstand nemen van de harde sanering van de verzorgingsstaat. Dat vind ik een godvergeten schandaal. En dat gemekker over kroonjuwelen moet ook eens afgelopen zijn. Juwelen worden alleen maar gejat.”

Echt kwaad krijgen we Derksen als we beginnen over het huidige vreemdelingenbeleid, dat door zijn partij wordt gesteund. Zelf zette hij zich onlangs in voor een asielzoeker die in de bureaucratie verstrikt was geraakt. Hij schreef een briefje aan partijgenoot Boris Dittrich om aandacht voor de zaak te vragen. Het antwoord kwam van het fractiesecretariaat. Derksen: “Ze schreven dat ze als kleine fractie weinig tijd hadden om iets te doen. Ze raadden me aan het bij een andere partij aan te kaarten.” Hij schreef een brief op poten terug. Of hij zijn contributie soms ook beter aan een andere partij kon overmaken.

Vroeger, zo vertelt hij, ging dat wel anders. Zoals die keer dat de politie hem benaderde. Ze hadden een aantal familieleden van de lokale Chinese restauranthouder aangetroffen, zonder paspoort. Kon Derksen niet iets voor ze regelen? Hij pakte de telefoon en belde met toenmalig staatssecretaris van justitie Glastra van Loon. Die gaf hem tips, nummers en namen. Binnen no-time waren de papieren geregeld.

Afgelopen jaar besloot Gé Derksen afscheid te nemen van de Capeller politiek om zo zijn kleinkinderen nog meer te kunnen zien. “Maar die zeiden: opa, daar hebben wij helemaal geen tijd voor”, lacht hij. Aan de komende verkiezingen neemt Derksen slechts deel als lijstduwer. Maar toch. Dat hij op voorkeurstemmen gekozen wordt, is niet denkbeeldig. “Dan”, zegt hij, “ga ik misschien toch nog twee jaar door.”

Luister hier naar Gé Derksen:

[audio:http://www.levenoppluto.nl/audio/20060000_kieskaravaan_derksen.mp3]

Capelle a/d IJssel, 11.30 uur : Leefbaar part I

Vandaag doen we de woonplaats van premier Jan Peter Balkenende aan. In 2002 werd Capelle aan den IJssel getroffen door een fikse dosis Leefbaarheid: 8 van de 33 zetels.

In het college: Leefbaar Capelle (8 zetels), PvdA (5), CDA (4)
In de oppositie: VVD (5), Capels Belang (3), D66 (2), GroenLinks (2), ChristenUnie (2), SGP (2)

We treffen Ans Hartnagel, voorvrouw van Leefbaar Capelle, in de hal van het gemeentehuis. Ondanks de waarschuwing van haar arts dat ze moet uitkijken met haar stem, praat ze onafgebroken tegen iedereen die langsloopt. “Ik ben zo zenuwachtig”, zegt ze tegen een gemeenteambtenaar die rondzeult met een ouderwetse bandrecorder onder zijn arm. “Vier jaar geleden vond ik de verkiezingen lang zo eng niet. Maar ja, toen had ik niets te verliezen.”

In 2002 werden de Capelse Leefbaren in een klap de grootste partij in de gemeente. Na de zure felicitaties van de verliezers in ontvangst te hebben genomen, traden ze met twee wethouders toe tot het stadsbestuur. Een daarvan was Aart Jan Moerkerke, de levenspartner van Hartnagel. Hij ontvangt ons in zijn werkkamer op de tiende etage van het gemeentehuis. We blikken met het tweetal terug op de afgelopen vier jaar.

Zij: “Kijk maar op de vorige verkiezingsposter. Ik ben er zeker tien jaar ouder op geworden.”

Hij: “We hebben heel hard gewerkt. We moesten nog van alles leren.”

Zij: “We willen er altijd zijn voor de Capellenaren.”

Hij: “Mensen bellen ons om drie uur “s nachts omdat de elektriciteit is uitgevallen.”

Zij: “Die willen dat je meteen komt.”

Hij: “Ja, wij zijn heel benaderbaar.”

Al direct na de verkiezingsoverwinning had Leefbaar Capelle een eerste ontmoeting met de weerbarstigheid der gemeentepolitiek. De partij had tachtig extra agenten beloofd. Dit in het kader van de broodnodige veiligheid. Moerkerke: “Al snel bleek dat we daar helemaal niets over te vertellen hadden. De politie valt namelijk onder burgemeester Opstelten van Rotterdam.” Met veel pijn en moeite wist Capelle dertien extra politieagenten bij elkaar te lobbyen. De rest werd niet “blauw” maar “lichtblauw”, in de vorm van toezichthouders. Moerkerke, tevreden: “Uit de bewonersenquete blijkt dat het resultaat heeft. Dan denk ik: daar doe ik het voor. Zoiets is echt een cadeautje.”

Op ons verzoek maken we een kleine rondgang door de gemeente. Het zwembad De Blinkert (gered van de ondergang), de oude dorpskern (met een nieuw recreatieveld langs de IJssel) en de wijk Schollevaar-Oost, die de afgelopen jaren een opknapbeurt heeft gekregen (buurtwerkers, een lik verf en zogenoemde vuurkorfbijeenkomsten). Hoewel zij plannen sneller wilden uitvoeren dan de voorgangers, duurt het Leefbaar nog altijd te lang. Tot 2002 werkte Hartnagel als lokaal journalist. Misschien, denkt ze, kreeg ze destijds sneller iets voor elkaar. “Een lelijk stuk schrijven over het gemeentebestuur was voldoende.”

Het succes van de vorige verkiezingen kwam onverwacht. Zelf schrijven Hartnagel en Moerkerke het toe aan “de onvrede in Nederland” en de politiek die “niet luisterde”. Hartnagel: “Ik denk dat mensen Leefbaar zagen als een volkspartij, wij stonden dichter bij ze.”

Die voedingsbodem, zo vermoedt het tweetal, bestaat nog steeds. De Europese Grondwet, het nieuwe zorgstelsel en de nieuwe armoede. Geen zaken waar een lokaal politicus veel aan kan doen. Moerkerke: “Een beetje dweilen, terwijl Den Haag de kraan openzet.” Toch is het juist die onvrede, die Leefbaar opnieuw de overwinning kan bezorgen. “Als we afgestraft worden, dan heb ik de Capellenaren niet goed begrepen”, zucht Hartnagel. Bij minder dan drie zetels houdt ze het sowieso voor gezien. “Dan kan ik beter een cursus breien gaan volgen.”

Ze pauzeert. Dan: “Ik denk dat Capelle ons nog steeds een beetje nodig heeft.”

Luister hier naar Ans Hartnagel:

[audio:http://www.levenoppluto.nl/audio/20060000_kieskaravaan_hartnagel.mp3]